Beroep onder de loep: Psycholoog

Volgens de psychologen Heleen Strijker en Gerdien Boven bestaat hun werk voor een groot deel uit de zoektocht naar de oorzaak van problematisch gedrag, zoals agressie of schreeuwen. “We noemen dat trouwens liever ‘signaalgedrag’”, zegt Gerdien. “Omdat het een signaal is van een onderliggende behoefte.” Het onderzoeken van gedrag van bewoners is een mooi samenspel tussen de psycholoog en zorgmedewerkers op de afdeling. Heleen: “Op ons verzoek worden observatielijsten ingevuld en dan zou kunnen blijken dat iemand in bepaalde situaties angstig is.” Sinds een aantal jaren werken bij ZINN ook psychiatrisch verpleegkundigen, die vanuit hun achtergrond andere aspecten van gedrag observeren. Samen met de psychologen kan er dan gezamenlijk een benaderingsplan opgesteld worden. Af en toe worden er na overleg met familie ook video-opnamen gemaakt om gedrag beter te kunnen beoordelen.

Puzzel oplossen 

Op basis van onderzoek en observaties wordt bepaald op welke manier het signaalgedrag begrepen kan worden. Daarvoor wordt overlegd met verschillende disciplines, waaronder artsen en verzorgend personeel. Sinds enkele jaren bestaat er bij ZINN ook een Gedrag Consultatie Team met uiteenlopende experts, die zich buigen over de ingewikkeldste situaties. Heleen: “Ik vind ons werk erg mooi en interessant. Het is fijn om samen de puzzel op te kunnen lossen.” De psychologen zien steeds vaker problematisch gedrag bij ouderen, omdat mensen langer thuis wonen en pas naar een zorginstelling verhuizen als het echt niet anders kan. Gerdien: “Soms kom je erachter dat traumatische gebeurtenissen in het verleden een rol spelen, die in combinatie met dementie tot signaalgedrag leiden. Ja, het is dan echt een puzzel die we samen hopen op te lossen.”

Plan van aanpak 

Het doel van het onderzoek is uiteindelijk het begrijpen en verminderen van signaalgedrag, zodat de bewoner zich begrepen voelt, de zorg ontspannen kan worden verleend en andere bewoners minder overlast ondervinden. Een andere benadering of een rustige plek in een huiskamer heeft soms al effect. Als het echt niet anders kan, wordt medicatie ingezet, maar dat is nooit de eerste keus. Ook wordt steeds vaker EMDR toegepast. Dat is een behandeling waarbij bij de patiënt emotionele herinneringen worden opgeroepen om die te laten herbeleven. Door een afleidende prikkel te geven krijgen die beelden als het ware een rustiger plek in het geheugen. Om het simpel te zeggen: die herinneringen dringen zich daarna meestal minder pijnlijk op.